Kalorifer ve radyatör dünyasına kısa bir yolculuk…carisa2020-12-23T14:40:37+00:00

Kalorifer ve radyatör dünyasına kısa bir yolculuk… İngiliz Bankası”nın Başkanı John Horley Palmer”ın, 1800”lü yıllarda Londra”nın o soğuk ve puslu kış günlerinde uşağına, bir zamanlar ülkemizde ünlü olan reklamda olduğu gibi “Yak şu kaloriferi donuyoruz “ diye seslendiğini bilemeyiz. Ancak döneminin bu ünlü bankacısı, “ buhar ısıtmalı sistemle çalışan kaloriferi “ konutta kullanan ilk kişi olarak dünya tarihine geçtiğini, kuşkusuz çok iyi biliyordu. [1]    Günümüze en yakın sistemin ve radyatörün mucidi sayılan Polonya asıllı Rus işadamı Franz San Galli de 1855”lerde bu icadının[2], asırlar sonra ultra modern çizgilerle evlerin ve işyerlerinin duvarlarını süsleyeceğini herhalde aklına getirmemişti. Ancak şu tartışmasız bir gerçek ki bu gün Türk tasarımcılarının, bir sanat eseri yaratırcasına yaptıkları hayal gücümüzü zorlayan radyatörler, tüm dünyanın beğenisini topluyor.    Radyatörler bilindiği gibi ısıtma ve soğutma amaçlı olarak termal enerjiyi bir ortamdan diğerine transfer eden ısı dönüştürücüleridir. Ancak radyatörlerin günümüzde sadece konutlarda değil ısıtılması gereken her yerde kullanılabildiğini görüyoruz. Merkezi ısıtma sistemlerinde, sıcak su veya buhar, genellikle bir kazanda üretilerek pompalar yardımıyla radyatörlere gönderilir. Tek borulu ve çift borulu olmak üzere iki tür radyatör sistemi vardır. Tek borulu radyatörler buharla, çift borulu radyatörler buhar veya sıcak su ile çalışır.[3]    Antik Çağdan Roma İmparatorluğuna    Kaloriferin tarihine şöyle bir göz atarsak ilk ısıtma sistemlerinin yaygın olarak Roma İmparatorluğu”nda kullanıldığını görürüz. Kazanlarda ısıtılan sudan elde edilen sıcak hava, o dönem binalarının yer altındaki boşluklarına ve “hypo caust” sistemi diye de bilinen duvarlardan geçirilerek borular vasıtasıyla mekânlar ısıtılırmış. Buna benzer bir ısıtma sistemi olan “ondol sistemi” Antik Çağ”da Kore”de de kullanılmış.[4]    Ayrıca yine M.Ö. 1. ve 2. Yüzyıllarda nüfusu 200 bin olduğu belirtilen Efes antik kentindeki evlerde de kalorifer sisteminin kullanıldığı biliniyor. Çanakkale”nin Biga ilçesindeki yapılan arkeolojik kazılarda da 2700 yıl önce Parion antik kentindeki bir villada kalorifer tesisatına rastlandığını, Ağrı Doğubeyazıt”taki tarihi İshak Paşa Sarayı”nın da merkezi ısıtma sistemiyle donatıldığını görüyoruz. Özellikle buhar ısıtmalı sistemlerin geliştirilmesi ise 1830”lu yıllara dayanıyor. 1863 yılında iki mucit Joseph Hason ve Robert Brigss, ilk defa döküm tabana vidalanmış dikey demir çubuklarla döküm radyatörü ürettiler. 1872”de ise Nelson H. Bundy, “Bundy Halkası” ismi verilen ve günümüzde de hayli popüler olan demir döküm radyatör tasarladı ve üretti. Ancak 20. Yüzyıla kadar merkezi ısıtma sistemleri ve radyatörler, günümüzdeki kadar yaygın olarak kullanılmadı. 19. Yüzyılda salgın hastalıklar, hijyene ve kişisel konfora olan ilgiyi zorunlu hale getirmişti. Bu zorunluluk, merkezi ısıtma sisteminin su ve gaz borularının döküm radyatörlerin gelişmesine yol açtı. Tüm bu sistemler endüstriyel devrimin gerçekleşmesiyle daha da ilerleme kaydetti. 19. Yüzyılda döküm radyatörlerin seri üretilmeye başlanması ise merkezi ısıtmayı daha ekonomik hale getirdi ve birçok konut sahibi, bu imkândan yararlanmaya başladı. 1960 ve 70”lerde dahi evlerde merkezi ısıtma sistemi çok yaygın değildi. 21. Yüzyılın başları ise, radyatör ve merkezi ısıtma sistemlerinin popüler olmaya başladığı zamanlardır. [5]    Carisa Farkı    Daha da ilginci radyatörler artık tüm dünyada sadece ısıtma aracı değil, evlerimizin işyerlerinin dekoratif bir eşyası olarak görülmeye başlanmıştır. Günümüzde teknoloji ve tasarımda gelişmiş ülkelerde olduğu gibi Türkiye”de de özellikle radyatör üretimindeki modeller, uluslararası fuarlarda görücüye çıkıyor ve hayranlıkla karşılanıyor. Carisa”nın son yıllarda ürettiği birbirinden muhteşem tasarımlı radyatörleri , “piyano, panflüt, org ve benzerleri, sadece merkezi ısıtmada değil, elektrikli kitleri ile de rakiplerine fark atıyor.    Yazar : Mete ONGAN    [2] Family San Galli/San Galli Gruner-fam.de    [3] En.wikipedia.org    [4] En.wikipedia.org/wiki/central-heating    [1] http://www.industrytoday.co.uk/    [5] http://www.townandcontrylifestyles.co.uk/